MIXAIL GLINKA
(1804—1857)
Mixail Ivanovich Glinka- buyuk rus kompozitori. 1804-yil 1-iyunda Smolensk viloyatining Novospasskoye qishlog’ida, zodagon er – mulk egasi oilasida tug’ilgan. 1818-1822 yillarga qadar Sankt-Peterburg pedagogika instituti qoshidagi Nobel maktab-internatida ta’lim olgan. Maktab-internatdagi kezlarida yosh M. Glinka musiqa bastalashni boshlaydi va ajoyib romanslar muallifi sifatida taniladi. Shu yillarda ovoz va fortepianino uchun jami 80 ta asarlar yozadi, shu jumladan, vokal lirikasining durdonalari: «Havasimni keltirma», «Shubha», «Sankt-Peterburg bilan vidolashuv» turkumi va boshqalar. Maktab-internatni tugatgach, M.Glinka Aloqa Bosh boshqarmasiga o’qishga kiradi, biroq musiqaga bo’lgan qiziqish sababli o’qishni tark etadi.
1830-1834 yillar mobaynida Italiya, Avstriya, Germaniya bo‘ylab uzoq sayohatlarda bo’lgan vas hu erda Yevropa musiqa an’analari bilan yaqindan tanishadi, o’z kompozitorlik mahoratini oshiradi. Qaytib kelgach kompozitor o’zining ijodiy orzusi – rus operasini yozishni amalga oshiradi. A. Jukovskiy tomonidan taklif qilingan opera syujeti Ivan Susaninning jasoratiga bag’ishlangan.
1836-yili Sankt-Peterburgda «Shoh uchun hayot» operasining premyerasi bo’lib o’tdi. Muvaffaqiyatdan so’ng M. Glinka ikkinchi operasini yozishni boshlaydi. Bu opera. A. S.Pushkin syujeti asosida yaratildi.Opera yaratish jarayoni olti yil davom etdi. 1842-yili Rus musiqa tarixidagi birinchi ertakona-epik opera «Ruslan va Lyudmila» ning premyerasi bo’lib o’tdi.
- Glinkaning ijodi musiqachilar va uning zamondoshlari tomonidan yuqori baholangan. F. Liszt «Ruslan va Lyudmila» dan «Chernomor marshi»ni fortepianino uchun qayta ishlab kontsertlarida ijro etgan.
1844-1847-yillar mobaynida M. Glinka Frantsiya va Ispaniya bo’ylab sayohat qiladi. Ispaniya tasvirlari «Aragon Xotasi» (1845) va «Madriddagi tun» (1851) nomli uverturalarida aks etildi. Kompozitor simfonik musiqa asarlarida ona yurti qiyofasini yorqin gavdalaydi. Varshavada boʻlganida esa u ikkita rus xalq qoʻshigʻi mavzusiga asoslanib “Kamarinskaya” orkestr fantaziyasini (1848) yaratadi. O’z vaqtida ushbu asar haqida P. I. Chaykovskiy shunday degan edi: «Xuddi eman yong’oqlari kabi, barcha rus simfonik musiqasini o’z ichiga oldi».
1856-yilda M.Glinka o’z asarlarida qadimgi rus znamen cherkov qo’shiqlarini tiklashga, keksa ustalardan polifoniyani o’rganish uchun Berlinga boradi. Rejani amalga oshirishning iloji bo’lmadi.Kompozitor 1857-yil 15-fevralda vafot etdi.