GUSTAV MALLER
(1860-1911)
Gustav Maler – avstriyalik kompozitor, opera va simfonik dirijyor. Maler 1860-yil 7 iyulda Kalisteda (Chexiya) kichik savdogar oilasida tug’ilgan. Bir necha yil o’tgach, oilasi Janubiy Moraviyadagi Yiglava kichik sanoat shaharchasiga ko’chib o’tadi. Bolaligida Maler pianino va akkordeon saboqlarini oldi, erta musiqa yozishni boshladi va 10 yoshida u birinchi kontsertini ijro etdi.
15 yoshida u Vena konservatoriyasiga o’qishga kirdi. Uning ustozlari Yuliyus Epshteyn (piano), Robert Fuchs (garmoniya) va Frants Krenn (kompozitsiya) edilar.
Gustav Maler 1880-yildan kapelmeyster sifatida ish faoliyatini boshladi. Praga, Leyptsig, Budapesht va Gamburg teatrlarida dirijyor boʻlib ishladi. Maler ijodini asosi – simfoniyalar va qo’shiq turkumlaridir. 1891-yilda Maler Gamburg opera teatrida bosh dirijyor bo’ldi. Muvaffaqiyat Gustavning kontsertlariga talabni orttirdi: u Gollandiya, Italiya, Frantsiya va Rossiyaga gastrol safariga chiqdi.
1897-yilda Maler Vena opera teatri direktori etib tayinlandi. Maler bu lavozimda o’tkazgan o’n yilini ko’plab musiqashunoslar Vena operasining oltin davri deb bilishadi: u o’z faoliyatini saroy operasining uchinchi dirijyori sifatida boshlab, bir necha oydan so’ng direktor lavozimini egallagan va islohotlarni boshlagan. Yevropa teatrlari orasida Vena opera teatrini birinchi o’ringa olib chiqdi.
1907-yilda intrigalar natijasida uning direktorligi tugadi. Bir yil o’tgach, musiqachi Metropolitan Operada ishlash taklifini qabul qildi va u erda bir mavsumni o’tkazdi. Maler 1909-yilda qayta tashkil etilgan Nyu-York filarmonik orkestrining bosh dirijyori bo’ldi, u butun umri davomida shu lavozimda qoldi. Ammo muvaffaqiyatiga qaramay, u tez-tez Evropaga tashrif buyurdi. 1911-yil 20-fevralda Nyu-Yorkka qaytgach, uning isitmasi ko‘tarilib, qattiq tomoq og‘rig‘i paydo bo‘ladi. Shifokorlar uning bodomsimon bezlarda sezilarli yiring topadi va Malerga hozircha ishlamasligini tavsiya qildi. Ammo kompozitor bu kasallikni xavfli deb hisoblanadi. Bir oz vaqt o’tgach, tomoq og’rig’i yurak asoratlarini keltirib chiqaradi. Maler sog’lig’i bilan bog’liq muammolarga qaramay, kasalxonaga yotqizilgunga qadar ishlashda davom etadi. 1911-yil 18-mayda u Vena shahrida vafot etadi va u yerda Grinzing qabristoniga dafn qilinadi.