FRIDERIK SHOPEN
(1810-1849)
Friderik Fransua Shopen – polshalik kompozitor va pianinochi. 1810-yil 22-fevralda (boshqa ma’lumotlarga ko’ra, 1 mart) Varshava yaqinidagi Jelyazova-Vole shahrida o’qituvchi oilasida tug’ilgan. Shopenning musiqiy iste’dodi juda erta namoyon bo’ldi. 1817-yilda yosh kompozitorning birinchi polonezlari nashr etildi (jami 1817-1846 yillarda Shopen 16 ta polonez yaratdi) va shu vaqtdan boshlab u virtuoz pianinochi sifatida konsertlarda qatnasha boshladi. Shopenning birinchi musiqa ustozi chex musiqachisi V.Jivniy edi. Keyinchalik Varshavadagi Oliy musiqa maktabiga o’qishga kirib, u mashhur kompozitor, Varshava konservatoriyasi direktori J. Elsnerdan tahsil oldi. 1827-yilda Shopen o’qishni tugatdi va o’z kompozitsiyalarini ijro etib, muntazam ravishda kontsertlarda qatnasha boshladi. 1828-yilda kompozitor Berlinga, keyin esa Venaga birinchi gastrol safarini uyushtirdi va bu unga katta muvaffaqiyat keltirdi.
1829-yildan Shopenning shon-shuhrati nafaqat ajoyib pianinochi, balki kompozitor sifatida ham o’sa boshladi. Haqiqiy pianino shoiri, u deyarli barcha ijodini shu cholg’uga bag’ishlagan edi. U ikkita fortepiano kontserti (1829 va 1830), uchta sonata, shu jumladan mashhur Motam marshi bilan B-moll Sonata (1828-1844), 4 ta ballada (1835-1842), 21ta noktyurn (1827-1846), 27 ta etyud yozgan. (1829-1839), 25 ta prelyudiya (1831-1839). Bundan tashqari, Shopen 19 ta qoʻshiq (1829-1847), violonchel va fortepiano uchun sonata (1846) va boshqa koʻplab asarlar yozgan. 1830 yilda kompozitor Varshavani abadiy tark etdi, qisqa vaqt Vena shahrida yashab, keyin Parijga ko’chib o’tdi. Fransiya poytaxtida Shopen atrofida do‘stlar, hamfikrlar davrasi to‘plangan bo‘lib, ular orasida uning eng yaqin do‘sti
- List, rassom E. Delakrua, yozuvchi O. Balzak, shoir A. de Musse, kompozitor G. Berlioz ham bor edi. Shopen, ayniqsa, Jorj Sand taxallusi bilan tanilgan yozuvchi Aurora Dudevant bilan yaqin munosabatda edi. Sakkiz yil davomida u kompozitorning do’sti edi. 1837 yilda Shopen Angliya va Shotlandiyaga sayohat qildi. 1838-1839 yillarni Ispaniyaning Mayorka orolida o’tkazdi. Musiqachining hayotini so’ngi kunlari uning o’limiga sabab bo’lgan o’pka kasalligi qamrab oladi.
U 1849-yil 17 oktyabrda Parijda vafot etdi va Per Lachaise qabristoniga dafn qilindi. O’z vasiyatnomasida Shopen yuragini vatani Polshaga olib borishni so’radi, Kompozitorning yuragi Varshavadagi Muqaddas Xoch cherkovida dafn etiladi.