EDVARD GRIG
(1843—1907)
Edvard Grig – Norvegiyalik bastakor, pianinochi va dirijyor. 1843 yil 5 iyunda Bergen shahrida diplomat oilasida tug’iladi. Edvardning birinchi musiqa o’qituvchisi yaxshi musiqiy ta’lim olgan onasi edi. 1858-1862 yillarda u Leyptsig konservatoriyasida tahsil oladi, keyin 1863-yilda Kopengagenda daniyalik bastakor N. Gadedan tahsil oldi. Bu yerda Grig G. X. Andersen bilan uchrashadi, uning she’rlariga bir nechta samimiy romanslar yozadi. Bastakor Norvegiya milliy musiqasini targ’ib qilish yo’lidan borishga qaror qildi. U o‘z ijodini xalq motivlari asosida yaratdi va chinakam milliy kompozitorga aylandi. Bu yoʻnalishdagi birinchi qadam fortepianino sonatasida qoʻyildi (1865). 1866-yilning kuzida Grig Norvegiyaga qaytib keldi va Kristianiyaga (hozirgi Oslo) joylashdi. Dramaturg va shoir B.Byornson bilan do‘stligi Grig uchun katta ahamiyatga ega edi. Grig o’z she’rlari asosida romanslar yozgan va Byornson pyesalari syujetlari asosida «Olaf Tryugvason» operasini (tugallanmagan) va «Sigurd Yursalfar» (1872) spektakli uchun musiqa yozgan.
Norvegiya poytaxtida Grig jamoat arbobi sifatida ham ishlagan – 1871-yilda u Norvegiyadagi birinchi professional musiqa ta’lim muassasasi bo’lgan Musiqa jamiyati (hozirgi Filarmoniya) va Musiqa akademiyasiga asos solgan. Afsuski, akademiya ikki yildan keyin moliyaviy qiyinchiliklar tufayli yopilgan. 1868-yilda Grig eng ilhomlangan asarlaridan birini – fortepiano kontsertini yaratdi, uni hatto Norvegiya madhiyasi deb ham atashgan. 1872-yilda bastakor Shvedtsiya musiqa akademiyasining a’zosi etib saylanadi. Ikki yildan so’ng u vatani Bergenga ko’chib o’tadi. G. Ibsenning «Per Gyunt» dramasi uchun musiqa shu yerda yozilgan (1876, keyinchalik ikki syuitaga qayta ishlangan, 1888 va 1896). Grig bu asarni «o’ta norvegcha» deb hisoblaydi, ammo aynan shu asar unga jahon shuhratini keltiradi. 1889-yilda Grig Frantsiya Tasviriy san’at akademiyasining a’zosi, 1893-yilda Kembrij universiteti va 1906-yilda Oksford universitetining faxriy doktori bo’ladi.
1885-yildan u Bergen yaqinidagi Trollhau-gen (Trolls vodiysi) villasida doimiy yashadi. 1907-yil 4 sentyabrda vafot etgan.